آیا بارش های اخیر کم آبی و خشکسالی کشور را جبران کرد؟ ، 88 درصد ظرفیت سدهای تهران خالی است ، بارندگی ها در کشور 11 درصد زیر نرمال، وارد ترسالی شدیم؟ - وبلاگ اسلیم

به گزارش وبلاگ اسلیم، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور می گوید: بارش های برفِ زمستان امسال در کشور نباید باعث شود که مردم فکر کنند خشکسالی را پشت سر گذاشته و وارد ترسالی شده ایم. اتفاقا شرایط بارش ها در نیمه شمالی کشور ازجمله تهران مطلوب نیست و می تواند فصل گرم سال 1402 را با تنش آبی روبرو کند.

وبلاگ اسلیم آنلاین - پروانه بندپی: برخلاف پاییز سال جاری که فصل بسیار خشک و کم بارشی برای ایران بود و کارشناسان از ماه ها قبل، آن را پیش بینی کرده و هشدار داده بودند، زمستان در بسیاری از منطقه ها کشور پربارش بوده است. ارتفاع برف در منطقه های از استان چهارمحال و بختیاری مثل کوهرنگ به 2.5 متر رسید. تا جایی که در این شهرستان شرایط اضطراری اعلام شد و بعضی خانه ها تخلیه شدند.

بارش های برف حتی در استان کم بارشی مانند تهران طی هفته گذشته تا حدی چشمگیر بود که دیالوگ خیلی از شهروندان در این روزها این بوده که خدا را شکر سدها پر شدند، کم آبی ها جبران شد و وارد ترسالی شده ایم و با این بارش ها حتما خشکسالی را پشت سر گذاشته ایم. موضوعی که رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور، آن را رد می کند و به خبرنگار وبلاگ اسلیم آنلاین می گوید: سال جاری بارش های زمستانه خوبی داشته ایم اما بارش های چشمگیر برف در استان هایی مثل چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد و ... نباید باعث شود که فکر کنیم کشور، خشکسالی را پشت سر گذاشته است. اتفاقا همچنان در شرایط خشکسالی قرار داریم.

دکتر احد وظیفه می گوید: برخلاف پاییز سال جاری که خشک بود و در سراسر کشور کم بارشی قابل توجهی داشتیم، از ابتدای زمستان جاری تا به امروز به طور میانه 80.1 میلیمتر بارش در کشور دریافت کردیم که این اندازه در بلندمدت 65.5 میلیمتر بود. بنابراین بارندگی ها در زمستان جاری تا به امروز 22.3 درصد بیش از نرمال بوده است.

او اضافه می کند: اما با توجه به این که پاییز بسیار کم بارشی داشتیم، اگر از ابتدای سال جاری تا آخر پاییز سال جاری را جمع بزنیم، درمجموع 112 میلی متر بارندگی در کشور دریافت کردیم. درحالی که باید 125 میلیمتر دریافت می کردیم تا به حد نرمال برسیم. به همین دلیل از ابتدای سال آبی جاری تا به امروز با 11 درصد عقب ماندگی و کم بارشی روبرو هستیم.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور می گوید: استان های جنوب و جنوب غرب کشور مثل فارس، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و تا حدودی خوزستان زمستان سال جاری بارش های نرمال تا فراتر از نرمالی را دریافت کردند. ولی بارندگی ها در استان های هرمزگان، سیستان، کرمان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، 3 استان ساحلی خزر و تمام استان هایی که در جنوب رشته کوه البرز واقع شده اند مثل تهران، سمنان، قزوین، البرز، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، زنجان، اردبیل، کردستان و تا حدودی کرمانشاه و ایلام از 20 تا 50 درصد زیر نرم بوده است.

بیشترین و کمترین بارش ها در کدام استان ها رخ داد؟/ بارش ها در تهران 41 درصد زیر نرمال

دکتر وظیفه به جزئیات کمّیت بارش های زمستان سال جاری در استان های مختلف کشور اشاره می کند و می گوید: بارش ها در استان تهران در حال حاضر 41 درصد زیر نرم یا به عبارت بهتر، منفی 41 درصد است، در آذربایجان شرقی منفی 50 درصد است، در خراسان رضوی منفی 38 درصد، در استان گلستان منفی 37 درصد و در استان های گیلان و مازندران منفی 36 درصد است. به این ترتیب بارش ها در نیمه جنوب تا جنوب غرب کشورمان نرمال تا بیش از نرمال است و شرق و نیمه شمالی کشور تا به امروز از نظر بارش ها شرایط مطلوبی نداشته و بارندگی ها به شدت زیر نرم است.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور در ادامه به استان چهارمحال و بختیاری که هفته گذشته برف سنگینی در بعضی از منطقه ها آن ازجمله کوهرنگ بارید، اشاره می کند و می گوید: این استان از ابتدای زمستان جاری تا به امروز 488 میلیمتر بارش دریافت کرده که 382 میلیمتر، بارش نرمال این استان است. بنابراین 106 میلیمتر معادل 28 درصد بارش ها در استان چهارمحال و بختیاری بیش از نرمال است. این استان سال گذشته در همین بازه زمانی 320 میلیمتر بارندگی دریافت کرده بود. بنابراین بارش های آن نسبت به سال گذشته 52 درصد بیشتر شده و بارش های خیلی خوبی دریافت کرده است. یا استان جنوبی بوشهر تا به امروز 309 میلیمتر بارش برف دریافت کرده و سال گذشته در این بازه زمانی 169 میلی بارش داشت. بنابراین بارش ها در بوشهر نسبت به نرمال 57 درصد و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 83 درصد بیش از نرمال است.

این کارشناس مسئول درباره بارش های استان تهران نیز توضیح می دهد: تهران سال جاری تا به امروز 80 میلیمتر بارندگی دریافت کرده که به طور نرمال باید 135 میلیمتر باید بارش دریافت می کرد. بنابراین 55 میلیمتر و به عبارتی 41 درصد زیر نرم است. این استان از نظر بارندگی فاصله زیادی با مدت مشابه سال گذشته ندارد؛ پارسال 83 میلی دریافت کرده بود و سال جاری فقط 4 درصد از سال گذشته کمتر دریافت کرده اما تفاوت زیادی با پارسال ندارد. تهران سال گذشته و سال قبل از آن هم از نظر بارش ها شرایط خوبی نداشت. تهران و تمام استان هایی که در نیمه شمالی کشور واقع شده اند، سومین سال خشکسالیِ پیاپی را سپری می کنند.

شرایط نگران کننده در نیمه شمالی کشور/ نیمه خالی لیوان را ببینیم

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در ادامه مصاحبه به شرایط جوی کشور در ماه جاری اشاره می کند و می گوید: در 10 روز آینده شرایط مطلوبی از نظر بارندگی در کل کشور نداریم و بارش ها تا یکشنبه آینده (7 اسفند) زیر نرم خواهد بود. از نظر دمایی، تا آن زمان شرایط نرمال است اما از نظر بارندگی به شدت زیر نرم خواهد بود. از دوشنبه و سه شنبه بعدی (حدود 15 و 16 اسفند) موج بارشیِ جدیدی وارد کشور می شود که انتظار داریم تا هفته بعدش بارندگی را به شرایط نرمال برساند.

دکتر وظیفه می افزاید: از نظر فصلی هم انتظارمان این است که از نظر بارندگی ها در نیمه جنوبی کشور همچنان شرایط نرمال تا بیش از نرمال را پیش رو داشته باشیم. اما در نیمه شمالی کشور بر اساس خروجی مدل های عددی، شرایط خیلی امیدوارکننده ای پیش بینی نمی شود. بارندگی ها در نیمه شمالی کشور، شرایط نرمال تا کمتر از نرمال و به عبارتی پنجاه پنجاه خواهد بود. البته پیش بینی های بلندمدت را نمی توان با قطعیت و دقت پیش بینی های روزانه و هفتگی گفت، اما انتظار ما این است که در نیمه جنوبی کشور تا اردیبهشت سال 1402 شرایط بارش ها همچنان مطلوب باشد ولی برای نیمه شمالی کشور اوضاع نگران کننده است.

او ادامه می دهد: احتمال این که شرایط بارشی در سرانجام فصل بارش، همین شرایطِ کم بارشی باشد، پنجاه پنجاه است و نمی توانیم بگوییم حتما بارش ها بهتر می شود و این شرایط نامطلوب فعلی جبران خواهد شد. یعنی این نگرانی وجود دارد که ما در سرانجام فصل بارندگی همچنان با کمبودهای جدی در نیمه شمالی کشور روبرو باشیم. من روی نیمه خالی لیوان بیشتر تاکید می کنم. چون در شرایط فعلی مطلوب به سر نمی بریم و کم بارشی های فعلی می تواند فصل گرم سال 1402 را که نیاز آبی بالاست، با تنش آبی روبرو کند.

به گفته این کارشناس، البته در کوتاه مدت مثلا در ماه اول فصل بهار 1402 ممکن است بارش های رگباری داشته باشیم که تا حدی بتواند کمبودها را جبران کند. به خصوص آب پشت سدها را. خوشبختانه از نظر پوشش برف شرایط ما خیلی نامطلوب نیست اما با توجه به اندازه بارش هایی که تا الان داشتیم و نیز با توجه به کم بارشی هایی که در استان های نیمه شمالی کشور داریم، این نگرانی وجود دارد که بارش ها جبران نشود و همچنان با کم بارشی روبرو باشیم و کمبود آب در ادامه سال استمرار پیدا کند. مثلا اگر تهران در سرانجام سال آبی با 30 تا 40 درصد کم بارشی روبرو شود، شرایط بسیار نامطلوبی برای ذخیره آبی استان در فصل گرم سال در پی خواهد داشت.

هرچقدر بارندگی داشته باشیم، کمبودهای گذشته جبران نمی شود/ اصلا تصور نشود که وارد ترسالی شده ایم

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در پاسخ به این سوال که آیا ورود به ترسالی صحت دارد، تاکید می کند: به هیچ وجه وارد ترسالی نشده ایم. بخش جنوبی کشور شرایط خوبی از نظر بارندگی دارد؛ چند استان چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، فارس، تا حدی شمال و شرق خوزستان شرایط مطلوبی دارند و بارندگی در این منطقه ها نرمال تا بیش از نرمال است. خوزستان به طور میانه سال جاری 223 میلی بارندگی دریافت کرده که باید 235 میلیمتر می بود. یعنی حتی 5 درصد از نرمال هم پایین تر است اما این به معنای نامطلوب بودن بارش ها در خوزستان نیست. ما مثبت و منفیِ 5 درصد را در شرایط نرمال فرض می کنیم. با این تعریف می توانیم بگوییم استان های خراسان جنوبی، خوزستان، قم، مرکزی و استان های جنوبی کشور از نظر بارندگی در شرایط نرمالی قرار دارند.

دکتر وظیفه به خشکسالی در کشور با وجود بارندگی ها اشاره می کند و می گوید: از نظر خشکسالی تقریبا همه استان های کشورمان طی 2 سال گذشته به طور پیاپی شرایط نامطلوبی داشتند و حتی اگر بارش های بیش از نرمال هم دریافت کنیم، کمبودهای گذشته به هیچ وجه جبران نمی شود. سطح آب های زیرزمینی به شدت پایین است و رطوبت خاک به شدت کم شده و بنابراین حتی بارش های بیش از نرمال فعلی در جنوب کشور هم سطح آب های زیرزمینی را ترمیم نمی کند.

او می گوید: آب پشت سدها هم در خیلی از استان ها شرایط نامطلوبی دارند. حتی نسبت به سال قبل شرایط شان به شدت پایین تر از حد نرم است. آب سدهای استان تهران نسبت به سال قبل 26 درصد کمتر شده، آب سدهای استان خراسان رضوی نسبت به سال قبل 47 درصد پایین تر آمده، اندازه آب سدهای هرمزگان از 40 تا 53 درصد زیر نرم است، در شمال غرب کشور مثلا در زنجان یکی از سدها 55 درصد زیر نرم آب دارد، ذخیره سدهای گیلان به خصوص سد سفیدرود که برای کشت برنج کل استان از آن استفاده می شود، در حال حاضر 44 درصد زیر نرم است.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور می گوید: متاسفانه همه استان هایی که در حوضه تامین کننده آب سد سفیدرود هستند مثل زنجان، کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی، بارندگی شان 5 تا 50 درصد زیر نرم است.

دکتر وظیفه درباره شرایط سدهای استان تهران هم توضیح می دهد: 5 سد استان تهران روی هم رفته 231 میلیون مترمکعب آب دارند. (این آمار مربوط به روز 23 بهمن است.) درحالی که این 5 سد باید درمجموع یک میلیارد مترمکعب آب داشته باشند. فقط 12 درصد ظرفیت سدهای استان تهران آب دارند و 88 درصد آنها خالی است. حتی در مقایسه با سال گذشته، اندازه آب این سدها 26 درصد پایین تر است. این اعداد باید ما را نگران کند و این طور نیست که شرایط خوبی داریم.

او تاکید می کند: بنابراین ما در حال حاضر قطعا در شرایط خشکسالی قرار داریم. به خصوص در نیمه شمالی و نیمه شرقی کشور. مثلا سدهای سیستان و بلوچستان به خصوص سدهای شمال این استان الان خیلی کم آب هستند و بعضی از آنها تنها 9 درصد آب دارند. بنابراین از بارش های خوب چهارمحال و بختیاری و استان هایی از این دست نباید برداشت شود که همه استان های کشور چنین شرایطی دارند. تنها دامنه های زاگرس مرکزی - یعنی در جنوب غرب کشور - سال جاری بارش های خوب برف دریافت کردند، ولی شرایط نیمه شمالی کشور مثل استان تهران که بسیار پرجمعیت هم هست یا مثلا آذربایجان غربی و خراسان رضوی تا حدی نگران کننده است. حتی در تامین آب شرب. بنابراین اصلا نباید تصور شود که وارد ترسالی شده ایم.

بارندگی های زمستانه سال جاری 15 درصد بیش از زمستان های نرمال

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور درباره بارش های زمستان سال جاری توضیح می دهد: درمجموع بارندگی ها در کشور در زمستان سال جاری خوب بوده است. اگر فقط فصل زمستان را در نظر بگیریم، بارندگی ها حتی بیش از نرم بوده است. اما متاسفانه سال جاری با پاییزی روبرو بوده ایم که خیلی خشک بود. اگر پاییز و زمستان را با هم در نظر بگیریم، بارندگی ها در کشور سال جاری حدود 11 درصد کمتر از نرمال بوده اما اگر فقط زمستان را در نظر بگیریم، بارش های زمستان جاری 15 درصد بیش از زمستان های نرمال بوده است.

وظیفه با اشاره به این که اثر کم بارشی پاییز سال جاری بر بیلان سال آبی قابل توجه است، می گوید: درنتیجه علی رغم بارش های خوب زمستان سال جاری، بارندگی ها هنوز 10 تا 11 درصد زیر نرم است. در نیمه شمالی کشور هم اما و اگر زیاد دارد و احتمال این که در این نیمه به شرایط مطلوب نرسیم، قابل توجه است.

این کارشناس مسئول تاکید می کند: با توجه به شرایط کم آبیِ فعلی باید طوری مدیریت کنیم که بتوانیم ادامه سال را دوام بیاوریم. چون در فصل گرم سال تبخیر زیاد می شود و مصرف آب بالا می رود و برای تامین آب شرب به مشکل می خوریم.